प्रत्येक वर्ष फागुन शुक्ल प्रतिपदाका दिन बौद्ध धर्मावलम्बी शेर्पा समुदायले सांस्कृतिक पर्व ग्याल्पो ल्होसार अर्थात् नयाँ वर्ष धरानमा पनि मनाइएकोछ । श्री हिमाली सिङ्सावा भोटिया समाज गुम्बा धरान १५ ले शुभकामना आदनप्रदान तथा सम्मान कार्यक्रम आयोजना गरेको छ । धरान उप महानगरपालिकाका उप – मेयर अइन्द्रविक्रम बेघाको प्रमुख आतिथ्यमा सम्पन्न कार्यक्रममा शुभकामना संगै धरान १५ मा निर्माणधिन श्री हिमाली सिङ्सावा भोटिया समाज गुम्बा निर्माणमा सहयोग पुर्याएका जनप्रतिनिधिहरु लाई सम्मान गरिएको थियो । सम्मानित हुनेहरुमा १ नम्बर प्रदेश सरकारका निवर्तमान सांसद उमिता बराइली , धरान १५ का वडाध्यक्ष नरेश इवारम , धरान ३ का वडाध्यक्ष विद्या शाक्य, व्यावसायी श्याम सोनी, समाजसेवी महेश लिङ्देन रहेका छन । सम्मानितहरुलाई प्रमुख अतिथी अइन्द्र विक्रम बेघा , भोटिया समाजका अध्यक्ष बम्बु भोटेले संयुक्त रुपमा सम्मान पत्र र दोसल्ला ओढाएर सम्मान गरेका थिए ।
गुम्बा निर्माणका लागि निवर्तमान सांसद उमिता बराइलीको पहलमा प्रदेश १ सरकारले ५ लाख रुपैयाँ , निवर्तमान संघीय सांसद जयकुमार राईको पहलमा सङ्घीय सरकारबाट १० लाख रुपैयाँ र धरानका उपमेयर अइन्द्रविक्रम बेघाको पहलमा सङ्घीय पर्यटन मन्त्रालयबाट ३० लाख रुपैयाँ विनियोजन भएको श्री हिमाली सिङ्सावा भोटिया समाजका उपाध्यक्ष मिङ्मा भोटेले जानकारी दिए । भोटिया समाज गुम्बा धरान १५ स्थित बगरकोटमा रहेको छ । २०७२ मा स्थापना भएको गुम्बाको ६५ प्रतिशत काम सम्पन्न भएको भोटेले जानकारी दिए । उनका अनुसार स्थानीय समाजसेवीहरुको समेत आर्थिक सहयोग रहेको कारण निर्माण कार्य अगाडी बढीरहेको बताए । कार्यक्रमका प्रमुख अतिथी अइन्द्र बिक्रम बेघाले धरान बिबिध जातिहरुको सँगम स्थल रहेकोले धरानमा रहेका सबै जाती समुदायको कला संस्कति र भाषा संरक्षण गर्नु नगरको दायित्व भएकोले उपमहानगरपालिकाले समेत बजेट विनियोजन गर्ने उपमेयर बेघाले प्रतिबद्धता जनाए ।
ग्याल्पो ल्होसारलाई मुसा, गाई, बाघ, खरायो, ड्रागन (मेघ), सर्प, घोडा, भेडा, बाँदर, चरा, कुकुर र बराह गरी १२ वर्गमा विभाजन गरिएको छ ।मुसाबाट सुरु हुने वर्ष बराह वर्षमा पुगेर सकिन्छ । आजदेखि बाघ वर्ष समाप्त भएर खरायोको वर्ष सुरु भएको छ । ग्याल्पो ल्होसार मनाउनेले ल्होसार सुरु हुनु पूर्व एक महिना अगाडि नै शुभ साइत हेरेर ल्होसारको सगुनको लागि चाहिने जाँड (सगुन) पकाउने चलन छ । त्यसैगरी १५ दिन अगाडि सानो गमलामा नयाँ पालुवाका लागि गहुँ, जौ, मकै, उवा आदिको बिउँ राखेर च्याङमा अर्थात् जमरा उमारिन्छ ।
यसरी उम्रेको नयाँ पालुवालाई ल्होसारको दिन नयाँ सालको नयाँ बालीको रूपमा पूजाकोठामा राखिन्छ । यसका साथै घर गुम्बा, तीर्थस्थल र चौतारा सफासुग्घर गरेर रङरोगन गर्ने, घर र अग्ला डाँडामा ध्वजापताका टाङ्ने गरिन्छ ।
